Rodzina zastępcza ustanawiana jest w przypadku niemożności zapewnienia opieki i wychowania dziecku przez rodziców biologicznych.

Rodzina zastępcza:

  • to taka, która tymczasowo opiekuje się przyjętym do swojej rodziny dzieckiem,
  • nie jest rodziną adopcyjną,
  • akceptuje dziecko przyjmowane pod opiekę takim jakie jest,
  • zapewnia dziecku całodobową opiekę i wychowanie, w szczególności:
    • traktuje dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej,
    • zapewnia dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych,
    • zapewnia kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych,
    • zapewnia rozwój uzdolnień i zainteresowań,
    • zaspokaja potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe, społeczne i religijne,
    • zapewnia ochronę przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w  życie dziecka
  • umożliwia uzyskanie dziecku informacji o jego pochodzeniu oraz utrzymywanie kontaktów z rodziną naturalną, jeżeli leży to w najlepszym interesie dziecka,
  • współpracuje z rodziną biologiczną, która bierze udział  w podejmowaniu ważnych decyzji dotyczących ich dzieci (np. przy wyborze szkoły, zawodu, wykonywaniu poważnych zabiegów medycznych),
  • wzajemne stosunki w rodzinie są oparte na akceptacji, zrozumieniu i tolerancji.

Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu lub w przypadku pilnej konieczności zabezpieczenia dziecka  na wniosek lub za zgodą rodziców dziecka, na podstawie umowy zawartej między rodzina zastępczą a starostą właściwym ze względu na miejsce zamieszkania rodziny.

Objęcie dziecka opieką w pieczy zastępczej następuje do czasu osiągnięcia pełnoletniości. W przypadku, gdy pełnoletni wychowanek kontynuuje naukę, wówczas może nadal pozostać w rodzinie, za jej zgodą, nie dłużej jednak niż do ukończenia 25 roku życia.

Funkcję rodziny zastępczej może pełnić zarówno małżeństwo, jak i osoba niepozostająca związku małżeńskim.

Rodzaje rodzin zastępczych:
1) rodzina zastępcza spokrewniona
2) rodzina zastępcza niezawodowa
3) zawodowe rodziny zastępcze, w tym:

  • pogotowie rodzinne,
  • rodzina zastępcza specjalistyczna.

Rodzina zastępcza spokrewniona
Funkcje rodziny zastępczej spokrewnionej pełnią najbliżsi krewni dziecka, tj. dziadkowie lub pełnoletnie rodzeństwo.

Rodzina zastępcza niezawodowa
Niezawodowa rodzina zastępcza zajmuje się dzieckiem lub dziećmi, z którymi nie wiąże jej żaden stopień pokrewieństwa lub jest to pokrewieństwo dalsze. Rodzina niezawodowa może przyjąć pod swoja opiekę nie więcej niż troje dzieci. W razie konieczności umieszczenia w rodzinie zastępczej rodzeństwa, za zgodą rodziny zastępczej oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej jest dopuszczalne umieszczenie w tym samym czasie większej liczby dzieci.

Rodzina zastępcza zawodowa
Zawodowa rodzina zastępcza to rodzina, z którą starosta zawiera umowę o pełnienie funkcji rodziny zastępczej zawodowej. Umowę zawiera się na okres co najmniej 4 lat. Rodzina zawodowa otrzymuje wynagrodzenie na podstawie zawartej umowy. W wypadku małżeństwa, wynagrodzenie przysługuje małżonkowi wskazanemu w umowie. Rodzinie zawodowej przysługuje prawo do czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem, w związku z wypoczynkiem, w wymiarze 30 dni kalendarzowych w okresie 12 miesięcy. W tym czasie opieka nad dziećmi umieszczonymi w rodzinie zastępczej zostaje powierzona rodzinie pomocowej. W rodzinie zawodowej może przebywać łącznie nie więcej niż troje dzieci.

Pogotowie rodzinne
Zawodowa rodzina zastępcza pełniąca funkcje pogotowia rodzinnego przyjmuje pod opiekę dzieci w sytuacjach nagłych. Najczęściej są to noworodki i dzieci do 10 r.ż. W pogotowiu rodzinnym dziecko powinno przebywać do czasu unormowania jego sytuacji przez Sąd, nie dłużej jednak niż 4 miesiące. W szczególnych przypadkach okres pobytu dziecka może zostać przedłużony do 8 miesięcy lub do czasu zakończenia postępowania sądowego.

Specjalistyczna rodzina zastępcza
Zawodowa specjalistyczna rodzina zastępcza  jest przeznaczona dla dzieci wymagających dodatkowej opieki czy pielęgnacji. Trafiają tu dzieci legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, niedostosowane społecznie, małoletnie matki z dziećmi. W tym samym czasie w rodzinie specjalistycznej nie może wychowywać się więcej niż troje dzieci.

Świadczenia pieniężne dla rodzin zastępczych

Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka, na każde umieszczone dziecko, przysługuje świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania.

Wysokość przysługujących świadczeń od dnia 1 czerwca 2021 r. wynosi:

  • 746,00 zł miesięcznie – w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej,
  • 1.131,00 zł miesięcznie – w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka.

Rodzinie zastępczej do świadczenia na pokrycie kosztów utrzymania dziecka, na każde dziecko w wieku do ukończenia 18., roku życia przysługuje dodatek wychowawczy w wysokości świadczenia określonego w przepisach o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, tj. 500,00 zł miesięcznie.

Rodzinie zastępczej przysługują również świadczenia dodatkowe, tj. DOBRY START w wysokości 300zł oraz dodatek do wypoczynku BON TURYSTYCZNY w wysokości 500zł, a w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności w wysokości 1000zł.


Rodzinie zastępczej przysługuje także dodatek nie niższy niż 227,00 zł na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania na dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,


Rodzinie zastępczej starosta może przyznać dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka.

Ponadto rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka starosta może przyznać jednorazowo świadczenie na pokrycie niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka.

Rodziny zastępcze zawodowe otrzymują dodatkowo wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji rodziny zastępczej.

Osoby zainteresowane pełnieniem funkcji rodziny zastępczej prosimy o kontakt

 z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie we Wschowie, ul. Plac Kosynierów 1c,

67-400 Wschowa, nr tel: 65 540 89 55.

Tu otrzymają Państwo wszelkie informacje dotyczące pełnienia funkcji rodziny zastępczej.